Με αφορμή τη «Συνάντηση για το ταξίδι στην Ινδία» που έγινε στο μικροχώρο Τέχνης «Ειλισσό», ζητήσαμε από τον καλλιτεχνικό του διευθυντή, Βασίλη Κρητικό, να μοιραστεί μαζί μας το ταξίδι του ως εκεί, με λίγα λόγια και πολλή εικόνα. Κι εκείνος δέχτηκε.

Ο Αύγουστος του 2015 με βρίσκει στην Καλκούτα –ή Κολκάτα όπως ονομάζεται σήμερα- πρωτεύουσα της Δυτικής Βεγγάλης και πολιτιστική πρωτεύουσα της Ινδίας, γνωστή και σαν «πόλη της χαράς». Είναι η μεγαλύτερη πόλη στην ανατολική Ινδία και στην ιστορική περιοχή της Βεγγάλης (σημερινή Δυτική Βεγγάλη και Μπανγκλαντές). Μια πόλη που σοκάρει, όσο και γοητεύει τον ανυποψίαστο επισκέπτη.

Υπήρξε η πρωτεύουσα της Βρετανοϊνδικής αυτοκρατορίας μέχρι το 1911, όταν η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο Δελχί. Αναπτύχθηκε ταχύτατα τον 19ο αιώνα, για να γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βρετανικής Αυτοκτατορίας. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη μιας κουλτούρας που ένωσε τις ευρωπαϊκές φιλοσοφίες με την ινδική παράδοση.

Φθάνω νύχτα στα νότια της πόλης, κοντά στο Swiss Park, σ’ένα μικρό, «καλλιτεχνικό», αυθεντικά ινδικό εναλλακτικό ξενοδοχείο. Αυτό θα είναι η βάση μου για τις επόμενες 15 μέρες…

Αφορμή για το «ταξίδι» ήταν ένα θεατρικό εργαστήρι 6 ημερών στη ζούγκλα, 4,5 ώρες με το τραίνο βόρεια της Καλκούτας. Και στο τέλος του, ο εορτασμός των 82 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου πολωνού σκηνοθέτη Jerzy Grotowski, με ένα ημερήσιο φεστιβάλ στην Καλκούτα, όπου ήμουν προσκεκλημένος να μιλήσω για την κληρονομιά του μεγάλου σκηνοθέτη που άλλαξε το θέατρο τον 20ο αιώνα.

Το δικό μου θέατρο στην Αθήνα, ο «Ειλισσός», που κλείνει φέτος 10 χρόνια παρουσίας, έχει γκροτοφσκικό χαρακτήρα: από τις επιλογές στις θεατρικές παραστάσεις και στα εργαστήρια που διοργανώνει, αλλά και από το μέγεθος και το εν γένει ύφος του.

Κάπως έτσι φθάσαμε στο παράδοξο (;) να γιορτάζονται τα 82 χρόνια από τη γέννηση του Πολωνού αναμορφωτή του θεάτρου, στην Ινδία, με ακροατήριο ινδούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες και προσκεκλημένο κεντρικό ομιλητή έναν Έλληνα που αγαπά και ακολουθεί το πνεύμα, υπό την ευρεία έννοια, του πολωνού σκηνοθέτη, μέσα από τις δράσεις της πολιτιστικής εταιρίας «Ειλισσός».

Στην Ινδία, υπάρχουν παντού πολλοί άνθρωποι με τους οποίους έρχεσαι οπωσδήποτε σε επαφή. Η χώρα μας, αλλά και η Ευρώπη γενικά, φαντάζουν πλέον σαν να μην έχουν κόσμο, σαν άδειες, μπροστά στην πραγματικότητα της Ινδίας.

Στον Γάγγη ζεις, εξαγνίζεσαι, πλένεσαι, πεθαίνεις... Άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας αφήνουν σ’αυτόν αμαρτίες και βγαίνουν «καθαροί».

Συνομιλία στο κινητό στο μπαλκόνι της «πολυκατοικίας».

Καλλωπισμός κυριολεκτικά στη μέση του δρόμου, μετά το τέλος της δουλειάς, ίσως για μια βόλτα.

Με το βλέμμα στον ουρανό και τον αετό έτοιμο να πετάξει και να πάρει τα παιδικά τους όνειρα προς τα εκεί...

Από το παράθυρό μου, τραίνο β’ θέση για το Bolpur, απέραντες πλημυρισμένες εκτάσεις, ορυζώνες κατά κύριο λόγο, με αγρότες μόνους στην απεραντοσύνη του τοπίου, σκληρή δουλειά, ατέλειωτες ώρες σε συνθήκες δύσκολες, ζέστη κα υγρασία.

Πολλές φορές άνθρωποι χωρίς όνομα, ταυτότητα και τύχη, που οδηγεί κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο αγρότες στην αυτοκτονία...

Μέσα στο τραίνο ή στο λεωφορείο, «σε επαφή» –όπως είπαμε– πόδια και χέρια μπορούν να απλωθούν στο απέναντι κάθισμα, χωρίς κανένα πρόβλημα. Ανάλογα με τη θέση που ταξιδεύει κανείς, συνταξιδεύει πολύ κοντά ή πάρα πολύ κοντά...

Πέντε ώρες μακριά από την Καλκούτα, κοντά στο Bolpur, μέσα στη ζούγκλα, στο Theatre House, συμμετέχω σ’ ένα εργαστήρι σωματικού θεάτρου, μόνος ξένος ανάμεσα σε ινδούς και ινδές ηθοποιούς, φοιτητές και καθηγητές, από το κοντινό πανεπιστήμιο και βέβαια μουσικούς της Baul music. Στο βάθος, ο Grotowski μας παρακολουθεί, αφού όλη η εκδήλωση γίνεται στη μνήμη του για τα 82 χρόνια από τη γέννηση του.

Οι Ινδοί είναι πρόθυμοι να φωτογραφηθούν, σε αντίθεση με άλλους λαούς. Τρία νέα παιδιά στο μαγαζί τους, στο κοντινό χωριό, με μάτια καρφωμένα στο φακό, όπως και η γυναίκα που ετοίμαζε όλα τα φαγητά μας στη διάρκεια του εργαστηρίου.

Τέλος, εγώ ευτυχής που πραγματοποίησα αυτό το ταξίδι -όνειρο ζωής– και που ελπίζω να συνεχιστεί με τα επόμενα ταξίδια, για να γνωρίσω βαθύτερα αυτή την αγαπημένη χώρα. Γνωρίζω, βέβαια, τις δυσκολίες για να προχωρήσω βαθύτερα στα της Ινδίας. Η προσπάθεια πάντως θα γίνει...

Βιογραφικό

Ο Βασίλης Κρητικός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός και διηύθυνε εταιρία πληροφορικής από την αρχή της καριέρας του έως και το 2011. Από μικρό παιδί, έχοντας ζήσει και αγαπήσει την πολιτιστική ανανέωση της δεκαετίας που προηγήθηκε της δικτατορίας, ενδιαφέρθηκε για τη μουσική, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Με τη φωτογραφία ασχολείται πάνω από 35 χρόνια.

Το 2006 επιστρέφοντας στις παιδικές αγάπες, ίδρυσε την πολιτιστική εταιρία «Ειλισσός». Ο «Ειλισσός» είναι ένα παλιό σπίτι, στο κέντρο της Αθήνας κοντά στη παλιά κοίτη του ομώνυμου ποταμού, που μετατρέπεται σε «θέατρο τσέπης», μουσική σκηνή ή εκθεσιακό χώρο ανάλογα με τις ανάγκες της εκδήλωσης. Ένα φιλόξενο και ζεστό πολυπολιτισμικό στέκι που δίνει βήμα σε νέους καλλιτέχνες, αλλά και σε φτασμένους ταλαντούχους ανθρώπους, σε σημαντικές και συχνά απρόβλεπτες στιγμές.

Δέκα χρόνια μετά την ίδρυση του Ειλισσού συνεχίζει τις περιπλανήσεις του και το «ταξίδι»…

Κείμενο-λεζάντες-φωτογραφίες: Βασίλης Κρητικός, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της εταιρίας για τον πολιτισμό «Ειλισσός», www.eilissos.gr