Με αφορμή την πρόσφατη ημέρα Ευρωπαϊκή Ημέρα Μελανώματος (5/5), θυμόμαστε την τεράστια σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και φυσικά της πρόληψης.

Ο ορισμός μίας ημέρας του έτους ως Ευρωπαϊκής Ημέρας Μελανώματος έχει μεγάλη σημασία, διότι το μελάνωμα αποτελεί τον κακοηθέστερο καρκίνο του δέρματος. Μεγάλος αριθμός ατόμων χάνει την ζωή του κάθε χρόνο στην χώρα μας λόγω της ασθένειας αυτής.

Σημαντική η έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος

Ο λόγος για τον οποίο δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος είναι διότι, αφενός ο καρκίνος αυτός σε πρώιμα στάδια μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, αφετέρου διότι η διάγνωση είναι εύκολη. Είναι επομένως κρίμα να πεθαίνουν τόσοι άνθρωποι από μία πάθηση, η οποία θα μπορούσε εύκολα να προβλεφθεί.

Πώς εμφανίζεται το μελάνωμα

Το μελάνωμα εμφανίζεται ως μία μαύρη συνήθως ελιά, η οποία έχει ακανόνιστα όρια, είναι επίπεδη και μεγαλώνει γρήγορα. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο. Μπορεί ο σπίλος (ελιά) να είναι άλλου χρώματος, να μην είναι μαύρος και μπορεί να μην είναι επίπεδος αλλά να προεξέχει. Επομένως δεν είναι εύκολο να κάνει την διάγνωση κάθε άτομο από μόνο του και χρειάζεται ένας έμπειρος κι ειδικευμένος πλαστικός χειρουργός ή δερματολόγος.

Πότε είναι ύποπτος ένας σπίλος

Ο βασικός κανόνας, που κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει στο μυαλό του, είναι ότι οποιαδήποτε βλάβη του δέρματος μεταβάλεται σε χρώμα, σχήμα, μέγεθος, είναι ύποπτη για κακοήθεια. Μια εξέταση στον εξειδικευμένο γιατρό είναι απαραίτητη σε τέτοιες περιπτώσεις.

Άλλοι λόγοι για να αφαιρεθεί ένας σπίλος είναι όταν βρίσκεται σε περιοχές όπου τραυματίζεται (π.χ. στη μέση στο σημείο της ζώνης, στο πρόσωπο κατά το ξύρισμα, στο λαιμό από κοσμήματα ή το κολάρο του πουκαμίσου) ή όταν βρίσκεται σε παλάμες ή πέλματα. Σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και το μέγεθος του σπίλου μπορεί να είναι λόγος αφαίρεσης.

Οι κακοήθειες του δέρματος έχουν το πλεονέκτημα ότι βρίσκονται στην επιφάνεια κι επομένως η πρώτη διάγνωση γίνεται από την όψη τους. Δεν πρόκειται για κακοήθειες που βρίσκονται στο εσωτερικό του οργανισμού κι όπου χρειάζονται ιδιαίτερα πολύπλοκες εξετάσεις ή διαγνωστικά μηχανήματα . Επίσης, επειδή βρίσκονται στην επιφάνεια, η διάγνωσή τους μπορεί να είναι πρώιμη πριν δοθούν ιδιαίτερα συμπτώματα όπως μπορεί να συμβαίνει με  άλλα είδη κακοήθειας.

Σε πρώιμα στάδια,  η αφαίρεση είναι εύκολη, γίνεται σε δέκα λεπτά στο ιατρείο, χωρίς νοσηλεία. Η αφαίρεση της βλάβης αποτελεί και θεραπεία, δηλαδή το άτομο αυτό  θα ξεχάσει την ύπαρξη του προβλήματος και δεν θα το ξαναπασχολήσει σε όλη του την ζωή. Αντίθετα, η καθυστερημένη αντιμετώπιση θα σημάνει  μία εξαιρετικά μεγάλη ταλαιπωρία, η όποια έχει μεγάλες πιθανότητες να οδηγήσει στον θάνατο.

Καθυστερημένη διάγνωση λόγω μύθων

Δυστυχώς στην χώρα μας η διάγνωση γίνεται με μεγαλύτερη καθυστέρηση σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτό οφείλεται στον φόβο των ατόμων να πάνε στον γιατρό αλλά και σε διάφορες αντιλήψεις και δοξασίες του παρελθόντος, οι οποίες λένε ότι τις ελιές δεν πρέπει κανείς να τις αφαιρεί. Η κατάρριψη αυτού του μύθου είναι μεγάλης σημασία για την καταπολέμηση του μελανώματος. Ενάμισι αιώνα πριν υπήρχε η άποψη μεταξύ των γιατρών ότι οι σπίλοι δεν πρέπει να αφαιρούνται. Αυτό έκτοτε αποδείχθηκε λάθος. Από γενιά σε γενιά όμως μεταφέρθηκε ως φήμη μέχρι τις μέρες μας. Η λανθασμένη αυτή άποψη έχει δημιουργήσει εξαιρετικά μεγάλα προβλήματα και οδηγεί πολλά άτομα σε καθυστερημένη διάγνωση με τα  δραματικά επακόλουθα που αυτή φέρνει.

Η ενημέρωση του πληθυσμού πάνω σε αυτό το θέμα είναι πολύ σημαντική και θα πρέπει ο καθένας να καταλάβει ότι ο καρκίνος του δέρματος, εάν αφαιρεθεί σε αρχική φάση, θεραπεύεται. Σε αντίθετη περίπτωση μερικοί μήνες καθυστέρησης μπορεί να σημαίνουν μία πολύ μεγάλη διαδικασία με επανειλημμένα χειρουργεία μεγάλης βαρύτητας και η κατάληξη να είναι η απώλεια ζωής του ατόμου. Είναι επομένως κρίμα, κάτι το οποίο είναι τόσο απλό και εύκολο να διαγνωστεί, να έχει μία μοιραία κατάληξη.

Δεν θα πρέπει ξεχνάμε την πρόληψη, που, όπως γνωρίζουμε, είναι  πάντα πιο σημαντική από την θεραπεία. Η πρόληψη γίνεται με αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο ή γενικότερα σε υπεριώδη ακτινοβολία (solarium κτλ). Η χρήση αντηλιακού είναι πολύ σημαντική κατά την διάρκεια του καλοκαιριού ιδίως σε άτομα που έχουν πολύ λευκό δέρμα και που εκτίθενται πολλές ώρες στον ήλιο.

Τα τελευταία χρόνια πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο κόσμος είναι πολύ περισσότερο ενημερωμένος πάνω στις κακοήθειες του δέρματος και αυτό αποτελεί ένα αισιόδοξο μήνυμα για την μείωση του αριθμού των κρουσμάτων μελανώματος στην χώρα μας. Ο στόχος είναι η εξάλειψη των ατόμων που έρχονται καθυστερημένα στον γιατρό για την αντιμετώπιση που μελανώματος. Κάτι τέτοιο θεωρούμε ότι είναι εφικτό.

Αθανάσιος Χριστόπουλος
Πλαστικός Χειρουργός
Μουσών 1 – 11524 Αθήνα
210-6985678