Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εγκαινιάζει την έκθεση Ai Weiwei at Cycladic (20 Μαΐου – 30 Οκτωβρίου 2016), την πρώτη μεγάλη έκθεση του δημοφιλούς καλλιτέχνη και ακτιβιστή στην Ελλάδα, η οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει ένα νέο έργο του, μια νέα δημιουργία, αποκλειστικά εμπνευσμένη από τη συλλογή του μουσείου. Εμείς, βρεθήκαμε στη συνέντευξη Τύπου και σας μεταφέρουμε όσα ακούσαμε.

Η προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου ξεκίνησε λίγο μετά τις 12.00 στον πέμπτο όροφο του Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης επί της οδού Νεοφύτου Δούκα στο Κολωνάκι. Δημοσιογράφοι από Ελλάδα κι εξωτερικό, φωτογράφοι και άνθρωποι της τέχνης βρέθηκαν εκεί για να παρακολουθήσουν το πρόγαμμα της έκθεσης Ai Weiwei at Cycladic, κυρίως όμως για να πάρουν μια γεύση από τον περίφημο Κινέζο καλλιτέχνη και ακτιβιστή. Το πάνελ πλαισίωσαν στελέχη του Μουσείου (Σάντρα Μαρινοπούλου, Αφροδίτη Γκόνου), ο επιμελητής της έκθεσης Michael Frahm και, φυσικά, ο Ai Weiwei.

Paris Tavitian

Τη συνέντευξη άνοιξε η Σάντρα Μαρινοπούλου, Πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καλωσορίζοντας το κοινό και ευχαριστώντας τον Ai Weiwei για την μεγάλη τιμή που έκανε στο Μουσείο και τους ανθρώπους του μέσα από τη συγκεκριμένη συνεργασία. «Η παρουσία του Ai Weiwei στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης έρχεται ως συνέχεια του πρωτοποριακού, υψηλής ποιότητας προγράμματος των –αρχαιολογικών και σύγχρονων– εκθέσεών μας. Η ιδέα ενός διαρκούς, δημιουργικού διαλόγου των αρχαιολογικών συλλογών με τη σύγχρονη τέχνη υλοποιείται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εδώ και μία δεκαετία. Ο Ai είναι ένας καλλιτέχνης ανατρεπτικός, ένας έντονα πολιτικοποιημένος ακτιβιστής αλλά ταυτόχρονα ένας ειλικρινής, ζεστός και ανοικτός άνθρωπος που συγκινήθηκε βαθιά όταν είδε για πρώτη φορά τις συλλογές του Μουσείου. Η επίσκεψή του είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός νέου έργου εμπνευσμένου από την κυκλαδική τέχνη, φτιαγμένου ειδικά για αυτή την έκθεση. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν επιλεγμένες δημιουργίες του, καθώς επίσης και νέα έργα, μεταξύ των οποίων φωτογραφίες και βίντεο που εστιάζουν στην προσφυγική κρίση».

Paris Tavitian

Λίγο πριν ολοκληρώσει, η κα Μαρινοπούλου ανέφερε πως το το Μουσείο Κυκλαδκής Τέχνης, ανταποκρινόμενο στην προσφυγική κρίση, θα διαθέσει το 10% των συνολικών εσόδων τής έκθεσης απευθείας σε δύο ΜΚΟ: στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα (MSF) και στην ελληνική οργάνωση ΜΕΤΑδραση, που συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της κρίσης.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η κα Αφροδίτη Γκόνου, επιμελήτρια και σύμβουλος σύγχρονης τέχνης, η οποία αφού ευχαρίστησε με τη σειρά της τον Ai Weiwei, τόνισε τη σημασία της συγκεκριμένης συνεργασίας που έρχεται να αναδείξει τη συνομιλία παρελθόντος-παρόντος. Σε μια εποχή που οι εξελίξεις αλλάζουν -και οι κοινωνίες ακολουθούν- η υγιής σχέση του πριν με το τώρα αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα για τη χάραξη ενός ευοίωνου μέλλοντος. Τον διάλογο αυτό, η συγκεκριμένη συνέργεια επιχειρεί μέσα από την τοποθέτηση έργων του Ai δίπλα στις μόνιμες συλλογές του μουσείου, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. 

Paris Tavitian

Για τη γόνιμη συνεργασία με τον Ai Weiwei μίλησε και ο Michael Frahm λέγοντας: «Ο Ai Weiwei είναι αναμφίβολα ένας από τους καλλιτέχνες της εποχής μας με τεράστια επιρροή. Συνεργαστήκαμε στενά με το Μουσείο ώστε να οργανώσουμε αυτή την έκθεση που παρουσιάζει έργα του καλλιτέχνη της τελευταίας δεκαετίας αλλά και νέα έργα που δημιούργησε ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση. Η συγκεκριμένη δουλειά ήταν μια πρόκληση καθώς η έκθεση ανοίγει τις πόρτες της σε μια σημαντική χρονική στιγμή της ελληνικής και της ευρωπαϊκής ιστορίας. Είμαστε, λοιπόν, πολύ χαρούμενοι που κατορθώσαμε να μετατρέψουμε το όραμα σε πραγματικότητα. Το έργο του Ai είναι πάντοτε αυστηρό, δυνατό και προκλητικό και ελπίζουμε ότι οι επισκέπτες θα φύγουν συγκινημένοι και προβληματισμένοι».

Το τελευταίο μέρος της συνέντευξης ήταν αφιερωμένο στον αληθινό πρωταγωνιστή της ημέρας, τον Ai Weiwei, ο οποίος με εμφανή άνεση απάντησε στις ερωτήσεις του κοινού. Αναμενόμενα, η σύντομη κουβέντα επικεντρώθηκε στην εμπειρία του από τους προσφυγικούς καταυλισμούς. Εμείς, κρατήσαμε και σας παρουσιάζουμε τα κύρια σημεία των όσων δήλωσε:

Πρότζεκτ "προσφυγικό" : Έρευνα, καταγραφή, εμπειρία

Εδώ και πέντε μήνες, δουλεύει ασταμάτητα πάνω στο πρότζεκτ της προσφυγικής κρίσης, έχοντας αναπτύξει μια τεράστια έρευνα που του έχει προσφέρει μεγάλη γνώση. Συγκεκριμένα ανέφερε πως: έχει κάνει μια εκτενή καταγραφή των συνθηκών στους καταυλισμούς, έχει συνομιλήσει με δεκάδες ανθρώπους (πάνω από 600 ώρες αμοντάριστο υλικό), έχει βρεθεί σε δεκάδες προσφυγικούς καταυλισμούς και μέρη που πλήττονται (Λίβανος, Ειδομένη, Λέσβος, Ισραήλ, Παλαιστίνη κ.ά.) 

Divina Proportione, 2012

Ερωτώμενος για το πώς βλέπει την κατάσταση στην Ελλάδα μετά την παραμονή του, ο Ai δήλωσε ευθαρσώς και με ειλικρίνια πως αισθάνεται σεβασμό προς τους Έλληνες για τον τρόπο που χειρίζοναι το θέμα της προσφυγικής κρίσης. Σχολιάζοντας τις «ανοιχτές αγκαλιές» των απλών πολιτών και τη λεπτότητα των χειρονομιών τους προς τους πρόσφυγες, ο Weiwei σχολίασε τη μακρά ιστορία ανθρωπιάς και πολιτισμού των Ελλήνων που, «σε αντίθεση με τις πολιτικές της Ευρώπης, δεν πέταξαν ανθρώπους στη θάλασσα». Καταδικάζοντας αυτές τις πρακτικές, ο καλλιτέχνης μίλησε για μια κατάσταση «δυσάρεστη, ντροπιαστική, παράνομη, ανήθικη και χωρίς μέλλον».

Ευρωπαϊκές πολιτικές

Σχολιάζοντας τις πρακτικές της Ευρώπης ως προς την επίλυση του προσφυγικού ζητήματος, ο Κινέζος καλλιτέχνης δε μάσησε τα λόγια του, αναφέροντας πως οι Ευρωπαίοι φέρονται σαν να μην είναι δουλειά τους όλο αυτό, ενώ δεν δίστασε να τους χαρακτηρίσει «κρύους, αδιάφορους, κακούς προς τους πρόσφυγες, απάνθρωπους». Μιλώντας για την πολυπλοκότητα της κατάστασης, ο Weiwei κατέληξε, λίγο πριν κλείσει, πως οι άνθρωποι δεν πρέπει να εμπιστεύονται τους πολιτικούς ("We can never trust the politicians"), ενώ σχετικά με το μέλλον, ανέφερε πως ο στόχος μας πρέπει να είναι «να κάνουμε τους ανθρώπους ευσυνείδητους (σσ. για ό,τι συμβαίνει γύρω μας), να προστατεύσουμε την ανθρωπιά και την αξιοπέπεια και να συνεχίσουμε τη μάχη αλλιώς θα χρειαστεί να το κάνουν τα παιδιά μας».

Divina Proportione, 2012

Απαντώντας στο ερώτημα «Γιατί εκθέτετε σε αρχαιολογικό μουσείο αυτή τη φορά;» ο Weiwei ανέφε πως είναι μια πρόκληση γι αυτόν το να δημιουργήσει κάτι σε ένα τόπο που έχουν συναντηθεί με διαφορά αιώνων πρόσωπα όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και οι πρόσφυγες. Η τοποθέτηση του προσφυγικού προβλήματος στον ίδιο τόπο που πριν χιλιάδες χρόνια ευδοκιμούσε η υψηλή τέχνη, η φιλοσοφία και ο πολιτισμός αποτελεί μια αντίφαση που δεν μπορεί παρά να δίνει έδαφος για δημιουργία.

Λίγα λόγια για την έκθεση Ai Weiwei at Cycladic

Πρόκειται για την πρώτη παρουσίαση έργων του Ai Weiwei σε αρχαιολογικό μουσείο παγκοσμίως, αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας μεταξύ του καλλιτέχνη και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Τι θα δούμε όμως στην έκθεση και πόσο μεγάλης σημασίας είναι μια τέτοια συνεργασία για τα ελληνικά καλλιτεχνικά δρώμενα; Απαντώντας στο πρώτο ερώτημα, τόσο το κτίριο της Νεοφύτου Δούκα 4 όσο και Μέγαρο Σταθάτου επί της Βασιλίσσης Σοφίας, θα φιλοξενούν για τους επόμενους πέντε μήνες 20 έργα του Ai Weiwei, κάποια εκ των οποίων δημιούργησε στο παρελθόν και μετέφερε στην Αθήνα, ενώ άλλα αποτελούν το προϊόν της έμπνευσής του τόσο από την προσφυγική κρίση όσο και από τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Συγκεκριμένα, λοιπόν, οι επισκέπτες της έκθεσης Ai Weiwei at Cycladic θα δουν:

• 

  Standing Figure, 2016

  Διάσημα έργα του από το παρελθόν με αναφορές στην καταπίεση της εξουσίας, την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας, το φονικό σεισμό που κόστισε στη ζωή σε χιλιάδες θύματα (σχεδόν 5.000 παιδιά), την ατμοσφαρική ρύπανση της Κίνας,την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.ά.)
• Ένα νέο μαρμάρινο έργο σε φυσικό μέγεθος, εμπνευσμένο από την αρχαία κυκλαδική τέχνη
• Νέα έργα του καλλιτέχνη εμπνευσμένα από την προσφυγική κρίση
• Περισσότερες από 600 φωτογραφίες, τις οποίες τράβηξαν έξι Έλληνες φωτογράφοι της Λέσβου αποτυπώνοντας την προσφυγική κρίση

Σκοπός της έκθεσης είναι να μυήσει το κοινό στην καλλιτεχνική προσέγγιση του Ai Weiwei, μέσα από πολλά και σημαντικά έργα του, ενώ έμφαση δίνεται στις δράσεις που ανέπτυξε ο καλλιτέχνης τους τελευταίους μήνες που πέρασε στην Ελλάδα, καταγράφοντας την προσφυγική κρίση.Η έκθεση Ai Weiwei at Cycladic εστιάζει στην επαναλαμβανόμενη χρήση από τον καλλιτέχνη υλικών όπως το ξύλο και το μάρμαρο, τα οποία βρίσκουμε και στην ελληνική Τέχνη. Μεταξύ των πολλών δημοφιλών έργων του που φιλοξενούνται, συμπεριλαμβάνονται τα Divina Proportione (2012), Mask (2011), Cao (2014) και Grapes (2011).

Grapes, 2011

Ένα από τα νέα έργα που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση είναι το Standing Figure (2016), ένα γλυπτό σε φυσικό μέγεθος, εξ ολοκλήρου από μάρμα­ρο, το οποίο παραπέμπει άμεσα στα ειδώλια τύπου Σπεδού που κυριαρχούσαν κατά την Πρωτοκυκλαδική Περίοδο (2800-2300 π.Χ). Σε μια προσωπική ερμηνεία της Κυκλαδικής Τέχνης, ο Ai Weiwei έχει μεταβάλει την κλίμακα, μετατρέποντας το μικρό κυκλαδικό ειδώλιο σε μια πανύψηλη θεότητα. Με σαφή αναφορά στο προκλητικό φωτογραφικό τρίπτυχο Dropping a Han Dynasty Urn (1995) του ίδιου του Ai, το γλυπτό εμφανίζεται με χέρια εκτεταμένα και ένα αγγείο μετέωρο από κάτω, ως ένας υπαινιγμός σχετικά με την καταστροφή αρχαίων έργων τέχνης κατά την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα (1966–1976). Τα  έργα αυτά, εκτεθειμένα μέσα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, δηλώνουν εμφατικά τον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη τέχνη μπορεί να αναπτύσσει διάλογο με αντικείμενα από το παρελθόν. 

Το Δεκέμβριο του 2015, μετά από πρόσκληση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, ο Ai Weiwei μετέβη στη Λέσβο για να δει από κοντά την εν εξελίξει προσφυγική κρίση. Ορισμένα από τα νέα έργα που εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης κατά την παραμονή του στη Λέσβο, παρουσιάζονται  στο μουσείο. Ο Ai εφαρμόζει και εδώ την πρακτική τού να εξυψώνει αντικείμενα καθημερινής χρήσης σε έργα τέχνης χρησιμοποιώντας αντικείμενα που έχουν γίνει συνώνυμα της προσφυγικής κρίσης. Για παράδειγμα, τα έργα Tyre (2016) και Zodiac Boat (2016) αναφέρονται στους κινδύνους και τις κακές συνθήκες διαβίωσης που αντιμετωπίζουν χιλιάδες πρόσφυγες. 

Το Tear Bottle/Tear Gas Canister (προσωρινός τίτλος) (2016) είναι μια ακόμη πολιτική τοποθέτηση: Εδώ, φυσίγγια από δακρυγόνα που χρησιμοποίησε η αστυνομία της ΠΓΔΜ κατά των προσφύγων εκτίθενται δίπλα σε αρχαία δακρυδόχα, λεπτεπίλεπτα αγγεία στα οποία συνέλεγαν τα δάκρυα των πενθούντων για τον χαμό των αγαπημένων τους. Επίσης, το Iphone Wallpaper (2016) είναι ένα κολάζ με πάνω από 12.030 εικόνες που τράβηξε ο καλλιτέχνης με το κινητό του μεταξύ Ιανουαρίου 2016 και Απριλίου 2016 κατά την παραμονή του στη Λέσβο.

Παράλληλα, ο Ai Weiwei, σε συνεργασία με τη Φωτογραφική Εταιρεία Μυτιλήνης, παρουσιάζει μια σειρά φωτο­γραφιών σχετικών με την προσφυγική κρίση, από έξι Έλληνες ερασιτέχνες φωτογράφους.

Τέλος, στο μπαλκόνι του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης θα φιλοξενηθεί μία ακόμη εικαστική παρέμβαση που εμπνεύστηκε ο Ai ειδικά για την έκθεση: Καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης τα Flag (Greece), Flag (Europe) και Flag (Shadow) θα έχουν αναρτηθεί πάνω από την είσοδο του Μουσείου ως ένας σχολιασμός στις έννοιες της εθνικής ταυτότητας και της μετακίνησης πληθυσμών που συνδέονται με την προσφυγική κρίση.

Remains, 2015

Γεννημένος το 1957 στο Πεκίνο, ο Ai Weiwei είναι από τις καλλιτεχνικές μορφές του 21ου αιώνα με τη μεγαλύτερη πολιτιστική επιρροή. Ως γιος του διάσημου ποιητή Ai Qing, ο οποίος υπέστη διώξεις από το Αντιδεξιό Κίνημα, ο Weiwei πέρασε τα παιδικά του χρόνια εξόριστος στις δυτικές επαρχίες της Κίνας, στις παρυφές της ερήμου Γκόμπι. Επιστρέφοντας τελικά στο Πεκίνο το 1976, μετά τον θάνατο του Μάο και το τέλος της Πολιτιστικής Επανάστασης, ο Weiwei έγινε μέλος του κινήματος Stars, μιας καλλιτεχνι­κής ομάδας με εκφρασμένες θέσεις υπέρ της δημοκρατίας. Κατόπιν σφοδρής κριτικής από την κυβέρνηση, ωστόσο, η ομάδα διαλύθηκε το 1981 και ο ίδιος έφυγε για τις ΗΠΑ.

Από το 1981 ως το 1983 ο Ai Weiwei έζησε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανία και στο Berkeley της Καλιφόρνια για να καταλήξει στη Νέα Υόρκη. Η πόλη αυτή έγινε αφετηρία της καλλιτεχνικής σταδιο­δρομίας του Weiwei, ο οποίος αφοσιώθηκε στη φωτογραφία, τις περφόρμανς και την εννοιολογική τέχνη. Εκεί ήταν που πρωτοήρθε σε επαφή με το έργο των Andy Warhol και Marcel Duchamp, τα ‘readymade’ των οποίων είχαν βαθιά επίδραση στην καλλιτεχνική του εξέλιξη. Καθώς όμως η υγεία του πατέρα του επιδεινωνόταν, ο Weiwei επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στο Πεκίνο το 1993.

Study of Perspective, 1995-2011, Tiananmen, Beijing, 1995

Πληθωρικός ως καλλιτέχνης και κοινωνικός ακτιβιστής, δεν δίσταζε να σχολιάζει ανοιχτά τα περί δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα. Το 2011 συνελήφθη και έμεινε υπό κράτηση επί 81 ημέρες χωρίς να του απαγγελθεί κατηγορία, πράγμα που ξεσήκωσε διεθνείς διαμαρτυρίες. Του αφαιρέθηκε το διαβατήριο και υποχρεώθηκε να παραμείνει στην Κίνα, όπου έζησε και εργάστηκε υπό περιορισμό για τέσσερα χρόνια. Ωστόσο ο Weiwei δεν επέτρεψε στις συνθήκες να εμποδίσουν την καλλιτεχνική και δημιουργική του παραγωγή, καθώς προσαρμόστηκε στη διαχείριση πολλών από τα έργα και τις εκθέσεις του από μακριά. Εν τέλει τον Ιούλιο του 2015 του επεστράφη το διαβατήριο και μπόρεσε και πάλι να ταξιδεύει ελεύθερα. Σήμερα εξακολουθεί να δραστηριοποιείται με ποικίλες ιδιότητες, όχι μόνον ως καλλιτέχνης αλλά και ως σχεδιαστής, αρχιτέκτων, επιμελητής, συγγραφέας, ακτιβιστής και blogger στο διαδίκτυο.

Στις πρόσφατες εκθέσεις του περιλαμβάνονται: Andy Warhol | Ai Weiwei, National Gallery of Victoria, Μελβούρνη, Αυστραλία· Ai Weiwei, Royal Academy of Arts, Λονδίνο, Αγγλία· Ai Weiwei at Blenheim Palace, Blenheim Palace, Oxfordshire, Αγγλία· @Large: Ai Weiwei on Alcatraz, Alcatraz Island, Σαν Φρανσίσκο, ΗΠΑ· According to What?, Brooklyn Museum, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ· Evidence, Martin-Gropius-Bau, Βερολίνο, Γερμανία.
 

Info
Διάρκεια έκθεσης: 20 Μαΐου – 30 Οκτωβρίου 2016
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00-20.00, Κυριακή: 11.00-17.00, Τρίτη: Κλειστό.
Είσοδος: 7 €
Ελεύθερη είσοδος για τους Φίλους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (ΜΚΤ)
Νεοφύτου Δούκα 4 Ι Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1, 106 74 Αθήνα
T: (+30) 210 7228321-3

Σοφία Κανελλοπούλου
[email protected]