Η Ιωάννα Κλεφτόγιαννη γράφει κριτική για την παράσταση «Τίρζα» που παρουσιάζεται στο θέατρο Ιλίσια σε σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου.

«Τίρζα». Να τολμήσω να προβλέψω ότι είναι η παράσταση της χρονιάς; Η πρώτη ύλη της, το ομώνυμο, βραβευμένο με τα μεγάλα ολλανδικά βραβεία λογοτεχνίας μυθιστόρημα του Άρνον Γκρούνμπεργκ («Καστανιώτης»),  ένας  δυναμίτης στα θεμέλια της υποκρισίας  του δυτικού κόσμου, μεταγραμμένο  ειδικά για τη σκηνή (παίζεται στο «Ιλίσια»), ξετινάζει με υποδειγματικό τρόπο, βήμα βήμα, όλες τις παραδοχές και τις  ασφάλειές μας: το θεσμό της  οικογένειας, τις κοινωνικές και οικονομικές δομές  μας, την «ανωτερότητα» της Δύσης, την παγκοσμιοποίηση με τους στυγνούς  κανόνες .

«Υλικό» σκληρό, που σταδιακά  «αρρωσταίνει» περισσότερο. «Είμαι η ασθένεια της λευκής μεσαίας τάξης», παραδέχεται  στο τέλος, απογυμνωμένος πια, ο γεμάτος αυτοπεποίθηση κεντρικός ήρωας, που υποδύεται σε μια εσωτερική, αποκαλυπτική, οπωσδήποτε στην πιο ώριμη μέχρι σήμερα σκηνική ερμηνεία του, ο Στέλιος Μάινας.

Υλικό -ωρολογιακή βόμβα, στην κυριολεξία, η «Τίρζα» απογειώνεται  στα χέρια του ευρηματικού σκηνοθέτη Κώστα Φιλίππογλου. Κι εδώ, μέσα από μια  απρόβλεπτη σωματικότητα  των ηθοποιών, ανατρέπει στερεότυπα του σανιδιού, ανοίγοντας στο κοινό νέα  παράθυρα  με θέα εντός του και στον έξω κόσμο. Η πρόζα αποκτά φτερά.

Καλά καθοδηγημένοι οι έξι ηθοποιοί (ένας κι ένας όλοι, από την Αννα Μάσχα- έκπληξη σε ένα ρόλο αυτοαποδόμησης, μέχρι την Ηλιάνα Μαυρομάτη-Τίρζα, μια ηθοποιό με δυνατότητες) στριφογυρίζουν δαιμονισμένα γύρω από μια μεταλλική τράπεζα που περιστρέφεται με βία και αλλάζει κλίση. Δεν χρειάζεται  άλλο σκηνικό στοιχείο απ΄την αφαιρετική και καίρια πρόταση του Γιάννη Μετζικώφ (έκπληξη είναι τα κοστούμια του, που δεν έχουν τίποτα το υπερβολικό) σ' αυτή την καλά δομημένη χορογραφία των ανθρώπινων αδιεξόδων.

Η υποκρισία των ζευγαριών («Μυρίζεις δυσάρεστα», αποκαλύπτει ο σύζυγος στη γυναίκα με την οποία  έχει αποκτήσει δυο παιδιά!) και  η κατάρρευση  των επαγγελματικών και οικονομικών  σταθερών, βρίσκουν την τέλεια θέση σε ένα κόσμο όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πια χρόνο ούτε για εφημερίδα,  τα βιβλία προσεχώς θα πωλούνται και στα στριπτιζάδικα και η αγάπη θεωρείται εντελώς ξεπερασμένη.  Ένα σύμπαν ψεύτικης ευδαιμονίας που τρέφεται (και) από την  ψευδαίσθηση: «οι  ισλαμιστές  τρομοκράτες μας μισούν επειδή είμαστε  ευτυχισμένοι, επειδή έχουμε ταυτότητα». Ποια είναι, όμως, η ευτυχία και η ταυτότητα;

«Ξέρεις  τι είναι ντροπή; Ο πολιτισμός!», απαντά, καταλήγοντας ο κεντρικός ήρωας, αδειασμένος απ' τα πάντα -λεφτά, δουλειά, γυναίκα, παιδιά. Όταν μάλιστα ξεστομίζει «Μου τα πήραν όλα» μαζί του συντονίζεται ολόκληρη  η πλατεία του θεάτρου  «Ιλίσια». Και έξω απ' αυτήν,  η Αθήνα την ίδια  κραυγή δεν βγάζει ; Τα ηχητικά τοπία των Lost Bodies ενισχύουν  τις υψηλές  θερμοκρασίες  που ανεβάζει η σκηνή. Οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα γίνονται -ξανά- μέρος  της σκηνικής   δράσης. Μετάφραση: Ινώ Βαν Ντάικ. Παίζουν επίσης οι  Γιωργής Τσαμπουράκης,  Τάσος Δημητρόπουλος, Ιριδα Μάρα.

Ιωάννα Κλεφτόγιαννη