Η ηθοποιός Λυδία Κονιόρδου μας μιλά για την παράσταση «Ο βασιλιάς της Ασίας»

Η Ομάδα Χρώμα και ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής, μετά την επιτυχημένη πρώτη συμμετοχή τους στο Φεστιβάλ Αθηνών, παρουσιάζουν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, από τις 20 Οκτωβρίου μέχρι τις 25 Νοεμβρίου, την παράσταση «Ο βασιλιάς της Ασίας». 

Πρόκειται για ένα κείμενο που έχει δημιουργήσει ο Κωνσταντίνος Χατζής, συνθέτοντας φράσεις από το σύνολο του πεζογραφικού και μεταφραστικού έργου του Γιώργου Χειμωνά.

Η παράσταση, αναδεικνύει την άμεση και αέναη σχέση του Δημιουργού με το Δημιούργημά του. Η Λυδία Κονιόρδου, θα «διαλέγεται» και θα «μάχεται»  - άλλοτε ως λογοτεχνική ύπαρξη και άλλοτε ως υπαρκτό πρόσωπο -  με τον Ποιητή, τον οποίο θα ερμηνεύσει ο Βαγγέλης Παπαδάκης.

Η Λυδία Κονιόρδου μας μιλά για τη σχέση του Δημιουργού με το Δημιούργημά του, την ανάγνωση του έργου του Χειμωνά και για τη σχέση των νέων με το θέατρο όσο και την ανάγκη να ορίσουμε ξανά όσα αυτό πρεσβεύει.

Πόσο στενή είναι για εσάς η σχέση του Δημιουργού με το Δημιούργημά του; Ταυτίζονται πάντα; Και κατά πόσο ένα έργο ανήκει στο κοινό του;

Είναι μία ενδιαφέρουσα αινιγματική σχέση. Είναι άραγε αποκλειστικό κτήμα του δημιουργού το δημιούργημα, ή έχει και την δική του αυθύπαρκτη ζωή; Μήπως προηγείται το δημιούργημα σαν σκέψη, σαν ενέργεια και ο δημιουργός με την τέχνη του το υλοποιεί; Είναι ένα πνεύμα που το απελευθερώνει ο δημιουργός, σαν το τζίνι από το μπουκάλι και μετά  αυτονομείται, στέκεται αντιμέτωπο με τον δημιουργό σαν την φωνή της συνείδησής του; Μήπως είναι συγκοινωνούντα δοχεία, που εκδηλώνονται σε άλλη χρονική στιγμή; Πάντως τα πρόσωπα που δημιουργούν οι ποιητές, σπάνε τον κλοιό του δημιουργού, γίνονται κτήμα του συλλογικού, μετατρέπονται σε μυθικές μορφές. Παράδειγμα στον τόπο μας  η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, την ξέρουν κι ας μην έχουν διαβάσει το διήγημα. Το ίδιο με τις μορφές από τα έργα των μεγάλων τραγικών.

Έχετε αναλάβει ένα δύσκολο εγχείρημα με αυτό σας το ρόλο. Πόσο κοντά είστε ως άνθρωπος με αυτό που θα μας παρουσιάσετε επί σκηνής; Τι στοιχεία μοιράζεστε και πού διαφοροποιείστε;

Όλοι οι άνθρωποι αποτελούμαστε από τα ίδια συστατικά σε διαφορετικές δοσολογίες. Δουλειά του ηθοποιού είναι να ανακαλύψει τις προσωπικές του αναλογίες και να τολμήσει να τις εκθέσει.

Όταν συνδέονται ουσιαστικά και αισθητικά με την παράσταση έχουν ενδιαφέρον.  Όταν απλώς καλύπτουν ένα κενό ή φλυαρούν για να είναι του συρμού τότε είναι μία περιττή διακόσμηση.

Συνεχίζετε τη συνεργασία σας με την Ομάδα Χρώμα και τον Κωνσταντίνο Χατζή. Τι είναι αυτό που διακρίνετε σε αυτή την ομάδα και πώς βλέπετε τη νέα γενιά του θεάτρου;

Είναι η δεύτερη συνεργασία μας μετά τα κείμενα της Λ. Αναγνωστάκη στον χώρο του Προσωρινού. Μου αρέσει μία νέα ματιά πάνω σε γνώριμα κείμενα, αλλά και η αγάπη και ο σεβασμός προς αυτά τα κείμενα. Η νέα γενιά του θεάτρου έχει πολλές αρετές και δυνατότητες. Το θέμα είναι πώς θα τις εκφράσει. Παρακολουθώ με πολύ ενδιαφέρον.

Το συγγραφικό έργο του Γιώργου Χειμωνά επικεντρώνεται στην εσωτερική αναζήτηση της συνείδησης. Είναι αυτή η απαρχή για να ξεφύγουμε από την κρίση αξιών που διανύουμε;

Σε εποχή κρίσης και μεγάλων ανατροπών, η αφύπνιση της συνείδησης είναι αναγκαία, όχι μόνο για αυτογνωσία αλλά και για την κατανόηση των φαινομένων και των αιτίων που τα προκαλούν, την καλλιέργεια της διάκρισης μέσα σε μια εποχή αυξημένης σύγχυσης που φέρνει η οργή για ότι αλλάζει...

Πόσο εξοικειωμένοι είναι οι νέοι της εποχής μας με το θέατρο;

Τα νέα παιδιά, θεωρώ ότι έχουν περισσότερες ευκαιρίες απ' ότι παλαιοτέρα να συνδεθούν με την θεατρική εμπειρία ήδη από το σχολείο. Συμβάλλουν σε αυτό εκπαιδευτικοί σε όλη την Ελλάδα, που με μεράκι, ηρωικό πολλές φορές ενθουσιασμό και εθελοντική προσφορά εμψυχώνουν τα παιδιά και τα μυούν στη θεατρική λειτουργία, αρχίζοντας από το θεατρικό παιχνίδι και φτάνοντας μέχρι τις πλήρεις παραστάσεις θεατρικών έργων. Η θεατρική λειτουργία στους νέους δεν είναι καθόλου απαραίτητο να τους ωθεί στο να γίνουν ηθοποιοί. Είναι σημαντικότερη η ευκαιρία,  αφενός να μορφωθούν πνευματικά με ευχάριστο τρόπο, αφετέρου να νιώσουν την χαρά της ομαδικής συνεργασίας και δημιουργίας προς ένα κοινό στόχο και κυρίως στην ηλικία της εφηβείας, να διαμορφώσουν την προσωπικότητα και τον ιδιαίτερο ψυχισμό τους μέσω της αυτογνωσίας που προσφέρει η θεατρική άσκηση. Στην εμπειρία μου σαν παιδαγωγός στις δραματικές σχολές εδώ και πολλά χρόνια, βλέπω ότι τα νέα παιδιά έχουν πολύ περισσότερα εφόδια και προσόντα, σωματικά και διανοητικά, απ' ότι είχαν οι παλιότερες γενιές,  καθώς και πολύ περισσότερες δυνατότητες πληροφόρησης, εάν το αναζητήσουν. Αυτό που δυσκολεύει τους νέους στην επαφή τους με την θεατρική εμπειρία σήμερα, είτε σαν δημιουργοί, είτε σαν δέκτες-κοινό, προέρχεται από την ανυπομονησία, την έλλειψη συγκέντρωσης και προσήλωσης και την ευκολία στην οποία ενίοτε ενδίδουν. Ευθύνεται η εποχή,  το τέλος μιας  φάσης του πολιτισμού μας και η ταχύτητα των εξελίξεων που την συνοδεύουν, σαν το τέλος της ροής μιας κλεψύδρας. Οι αλλαγές είναι καταιγιστικές και σε συνδυασμό με την απίστευτη οριζόντια διάχυση νέων πληροφοριών χωρίς πάντα επεξεργασία, εμβάθυνση ή εξακρίβωση, εμποδίζουν τους νέους να αντισταθούν για να εμβαθύνουν και να συνδέσουν το πολύτιμο νέο στοιχείο που φέρουν με μια βαθύτερη και πιο διαχρονική, εκτός του συρμού, εμπειρία και σοφία.

Είναι απαραίτητες οι αλλαγές, όπως λέει το έργο του Γ. Χειμωνά, προφητικά όταν το έγραψε δεκαετίες πριν. Ήδη ήρθε το τέλος μιας εποχής, ανατέλλει το νέο που θα οδηγήσει σε μια Αναγέννηση και δημιουργεί μια πρωτόγνωρη, απόλυτα δικαιολογημένη λατρεία του νέου, του νεανικού, του φρέσκου.  Οι νέες μορφές αναζητούνται επειγόντως. Το γεγονός αυτό δημιουργεί διάφορες σκέψεις, αν θελήσει κανείς να δει πίσω από τα φαινόμενα.  Πέρα από την ορμή και την δυναμική που έχει το νέο σήμερα, που προσπαθεί να αρθρώσει τον δικό του λόγο που θα εκφράσει την νέα εποχή, παράλληλα παρατηρείται μια κινητοποίηση του παλιού κόσμου, ημιθανούς ή ήδη πεθαμένου χωρίς να το ξέρει, να παρατείνει στην εντατική τη ζωή του με μετάγγιση και οικειοποίηση (ξεζούμισμα κοινώς),  της ενέργειας που φέρει το νέο,  με μια βαμπιρική σχεδόν απελπισμένη αδηφαγία.  Αν οι νέοι δεν προσέξουν να μην παρασυρθούν από αυτές τις σειρήνες-βδέλλες-παράσιτα, κινδυνεύουν να μετατραπούν σε αναλώσιμα προϊόντα μιας χρήσεως, από αυτά που βρίθει η εποχή μας. Σαν πυροτεχνήματα που θα αντικατασταθούν από τα επόμενα, από την άπληστη ανυπομονησία και την αυτοματοποιημένη πλήξη ενός συστήματος-κρεατομηχανή.

Επίσης,  μέσα στην βιαστική απροσεξία και την συχνά αλαζονική σχέση με το νέο, θυσιάζονται μαζί με τα άχρηστα, που καιρός τους ήταν να φύγουν σαν νεκρά και άνευ νοήματος,  πολύτιμα πνευματικά επιτεύγματα που έχουν διαχρονική αξία και είναι απαραίτητα εργαλεία για την εξέλιξη του πολιτισμού στη νέα φάση. Κινδυνεύουν να φύγουν μαζί με τα μπάζα των κατεδαφίσεων και μαργαριτάρια γνώσης, σοφίας και μυστικής εμπειρίας και τέχνης, που παραδίδεται από γενιά σε γενιά στους άξιους και χαρισματικούς.  Αυτή η διαδικασία κινδυνεύει. Αν χαθεί η μνήμη, αυτό μειώνει και το βλέμμα στο μέλλον. Λέει ο Σεφέρης: «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον».

Η εποχή μας είναι πολύ σημαντική, απαιτεί όμως μεγάλη επαγρύπνηση. Γιατί μαζί με τις δυνάμεις δημιουργίας, τις δυνάμεις που ενώνουν, που συνεργάζονται στην υπέρβαση του παλιού συγκρουσιακού μοντέλου, που υλοποιείται με την προσπάθεια της μιας όψης να αποκλείσει και να εξοντώσει την αντίθετη της, κινητοποιούνται και αντίστοιχες αντιδημιουργικές δυνάμεις διάλυσης, θανάτου, τυφλής και βάρβαρης σύγκρουσης, πολέμου, πάσης φύσεως. Αυτή τη στιγμή που τα πράγματα αλλάζουν, διαγκωνίζονται και συγκρούονται μεγάλες αντιθετικές συμπαντικές δυνάμεις που προσπαθούν να πιάσουν  πρώτη θέση στη νέα εποχή, να προλάβουν για δικό τους συμφέρον και επιβίωση την εξέλιξη των πραγμάτων. Αυτό δεν είναι καινούργιο, είναι νομοτελειακό σε κάθε περίοδο αλλαγών. Χρειάζεται λοιπόν αυξημένη συνειδητότητα, ώστε να διακρίνει κανείς τις πραγματικές αιτίες πίσω από τα φαινόμενα, τα πραγματικά πρόσωπα πίσω από τα παραπλανητικά πολλές φορές πρόσωπα τους. Οι παλιότεροι ήρθε η ώρα να αφήσουν την μυωπική παντογνωσία τους,  να ανοίξουν χώρο στους νέους και οι νεώτεροι να ορμήσουν στη φωτεινή, ανάλαφρη, χαρούμενη δημιουργία τους χωρίς αλαζονικά συμπλέγματα απέναντι στο παλιό.

Ποια η σημασία του θεάτρου μέσα στον κυκεώνα της κρίσης; Είναι μέσο διαφυγής ή προβληματισμού;

Ίσως θα πρέπει να θυμηθούμε και να ορίσουμε ξανά σήμερα την αρχική λειτουργία του θεάτρου.  Γιατί γεννήθηκε το θέατρο; Ποια κοινωνική λειτουργία και ανάγκη υπηρετεί; Το θέατρο υπήρξε για να προσφέρει στην πόλη και τους πολίτες ένα θεσμό που συμπληρωματικά με την Εκκλησία του Δήμου, την παιδεία,  την θρησκεία και την κοινή καταγωγή και μοίρα, επέτρεπε και εξασφάλιζε τον ελεύθερο δημόσιο διάλογο και την ανταλλαγή ιδεών πάνω σε κρίσιμα για το άτομο και την πόλη θέματα πολιτικά, υπαρξιακά, φιλοσοφικά, μεταφυσικά. Ας μην ξεχνάμε ότι το θέατρο προσέφερε τα μεγάλα πρώτα ποιητικά αριστουργήματα των τριών μεγάλων τραγικών και του Αριστοφάνη σε μια αντίστοιχη με την σημερινή εποχή. Μια εποχή μεγάλων αλλαγών,  αμφισβητήσεων, γκρεμίσματος παλαιών αξιών, συγκρούσεων, πολέμων, ιμπεριαλιστικών και αμυντικών.

Οι πόλεις-κράτη με επίκεντρο την Αθήνα έκαναν την επίπονη πορεία τους προς ένα επανακαθορισμό της ύπαρξης τους, με αποτέλεσμα την ανάδειξη του δημοκρατικού πολιτεύματος και των δημοκρατικών θεσμών  που ανέτρεπαν παλαιές αξίες, ισορροπίες, με επικίνδυνα συχνά αποτελέσματα. Ας μην ξεχνάμε ότι η δημοκρατική και πρωτοπόρα Αθήνα έχασε στον Πελοποννησιακό πόλεμο από την συντηρητική Σπάρτη. Όμως οι αλλαγές που έλαβαν χώρα στην Αθήνα είναι που καθόρισαν την εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού, και το ανήσυχο πνεύμα που δεν διστάζει να αμφισβητεί, να ανατρέπει και να αναρωτιέται για τις αιτίες, όσο κι αν αυτό πονάει  ή κοστίζει.

Το θέατρο λοιπόν,  κυρίως σε περιόδους κρίσης, στην πραγματικότητα περιόδους που ο πολιτισμός δεν χωράει πια στο παλιό του πουκάμισο και πρέπει να το πετάξει, να το αλλάξει και να δημιουργήσει ένα νέο, ακριβώς τότε είναι που ξαναβρίσκει την αναγκαία για τους ανθρώπους λειτουργία του. Μια σύγχρονη εκκλησία του Δήμου, όπου το ιδιωτικό δίνει τη θέση του στο δημόσιο,  στην κοινή,  συλλογική εμπειρία, στην -ακόμη και με σύγκρουση- ανταλλαγή ιδεών, στην αφήγηση των μύθων που υπενθυμίζουν την καταγωγή του ανθρώπου και στον επανακαθορισμό της μελλοντικής του πορείας. Το θέατρο υπάρχει για να αφυπνίζει συνειδήσεις  που έχουν βολευτεί στην ατομική, μικρή κλίμακα, να τις επανασυνδέει με την κοινή πορεία, να υπενθυμίζει κατά πόσο το συλλογικό όραμα μπορεί να αλλάξει τις μικρές ατομικές ιστορίες.

Όλα αυτά όμως μέσα από μια αίσθηση παιχνιδιού, που οι Έλληνες ως «αεί παίδες» γνώριζαν καλά. Μέσα από μια επίγνωση της θνητότητας αλλά και της αλληλεξάρτησης του μικρού με το μεγάλο, που θυμίζει πολύ τη φράση του ποιητή «αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας». Με όλα αυτά μπορούμε στο θέατρο να κλαίμε,  να γελάμε, ακόμα και με την κατάντια μας και να λυτρωνόμαστε από την ψευδαίσθηση της μοναξιάς. Με αυτήν την έννοια το θέατρο είναι και αναζήτηση και λυτρωτική ψυχαγωγία.

Συντελεστές:
Διασκευή-Σκηνοθεσία-Φωτισμοί: Κωνσταντίνος Χατζής. Ερμηνεύουν: Λυδία Κονιόρδου, Βαγγέλης Παπαδάκης. Πρωτότυπη μουσική: Νίκος Ξυδάκης. Διαμόρφωση σκηνικού χώρου – Κοστούμια: Κατερίνα Αθανασίου. Επιμέλεια κίνησης: Χριστίνα Βασιλοπούλου. Βοηθός σκηνοθέτη: Ιωάννης Ντάσιος.

Συντελεστές Video Art:
Σκηνοθεσία : Κατερίνα Αθανασίου Σενάριο: Κωσταντίνος Χατζής, Κατερίνα Αθανασίου. Ειδικοί Βοηθοί: Γεωργία Λένη, Ιωάννης Ντάσιος. Μοντάζ: Θοδωρής Βογιατζίδης. Παίζουν: Ζυράννα Ζατέλη, Χρύσα Φωτοπούλου, Αλίκη Στενού, Βαγγέλης Παπαδάκης, Δημοσθένης Μπουντούρης, Ιωάννης Ντάσιος.

Πληροφορίες: «Ο βασιλιάς της Ασίας» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα. Ημερομηνίες παραστάσεων: από 20 Οκτωβρίου έως 25 Νοεμβρίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 21.30 Διάρκεια παράστασης: 65 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ, 8 ευρώ Μαθητές/ Σπουδαστές/ Φοιτητές (+ Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Εξωτερικού)/ Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ) & Πολυτέκνων (ΑΣΠΕ) & Ευρωπαϊκής Κάρτας Νέων/ Κάτοχοι Κάρτας Πολιτισμού/ Κάτοχοι Κάρτας Club IFA (Γαλλικού Ινστιτούτου)/ Κάτοχοι Κάρτας ΙΤΙ (ΕΚΔΙΘ)/ Κάτοχοι Κάρτας Οδοντιατρικού Συλλόγου Αθηνών/ Κάτοχοι Κάρτας ΟΤΟΕ & ΟΙΕΛΕ/ ΑμΕΑ/ Άνω των 65 ετών.
Πληροφορίες για την αγορά εισιτηρίων: Εισιτήρια προπωλούνται στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και τα απογεύματα μία ώρα πριν την παράσταση. Αγορά με πιστωτική κάρτα: Τηλεφωνικά στο 210 3418579 Δευ-Παρ 11:00-14:00 & στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος www.mcf.gr. Εισιτήρια προπωλούνται και Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσμαζόγλου), Ticket Services: Ωρ. λειτουργίας: Δευ. & Τετ. 09:00 - 17:00, Τρ., Πεμ. & Παρ. 09:00 - 20:00, Σαβ. 10:00 - 14:00.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]