Η Σπυριδούλα Γεωργαλή, Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, μας δίνει τις απαραίτητες διατροφικές συμβουλές για να ανεβάσουμε τον χαμηλό αιματοκρίτη.

Ο αιματοκρίτης είναι ένας βιολογικός δείκτης ο οποίος υπολογίζεται από το λόγο του όγκου των ερυθρών αιμοσφαιρίων προς το συνολικό όγκο αίματος σε δείγμα που έχουμε λάβει από φλεβικό αίμα. Eκφράζεται σε ποσοστό %, ενώ έχει συγκεκριμένες τιμές για φύλο και ηλικία κάτω από τις οποίες τίθεται η διάγνωση της αναιμίας.

Υπολογισμός αιματοκρίτη

Hct(%)= Όγκος ερυθρών αιμοσφαιρίων*100/όγκος αίματος

Φυσιολογικές τιμές αιματοκρίτη

Παιδιά (έως 12 ετών): 35,7-38,4%

Γυναίκες: 39-40%

Άνδρες: 40,5-44,5%

Όταν έχουμε χαμηλό αιματοκρίτη έχουμε χαμηλό όγκο ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα. Πριν όμως διαγνωσθεί στο άτομο αναιμία έχουμε κάποια στάδια. Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τις επιμέρους τιμές πριν φτάσουμε στην διάγνωση. Αρχικά μπορεί να παρατηρηθεί ανεπάρκεια σιδήρου στον οργανισμό (σιδηροπενία). Στο πρώτο στάδιο λοιπόν με τη μείωση του σιδήρου στο σώμα μας έχουμε μειωμένη φερριτίνη (αποθήκες σιδήρου), αν αυτή η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί έχουμε επιπλέον καταπόνηση και τότε εξελίσσεται σε σιδηροπενική ή μεγαλοβλαστική αναιμία με μείωση των επιπέδων αιμοσφαιρίνης ή/και αιματοκρίτη. Αυτές οι δύο μορφές αναιμίας έχουν διατροφικά αίτια.

Σιδηροπενική αναιμία: όταν έχουμε αυξημένες ανάγκες σιδήρου στον οργανισμό μας ή αυξημένη απώλεια που πιθανόν οφείλεται σε κάποια αιμορραγία, επίσης εδώ έχουμε συνδυαστικά και μειωμένη πρόσληψη από τις τροφές έτσι δεν μπορούν να καλυφθούν επαρκώς οι ανάγκες του οργανισμού.

Μεγαλοβλαστική αναιμία: Συνήθως παρατηρείται ανεπάρκεια βιταμινών Β12 και φυλλικού οξέος, είναι μια μορφή αναιμίας η οποία έχει διατροφικά κυρίως αίτια.

Σε περίπτωση χαμηλού αιματοκρίτη εμφανίζονται συμπτώματα αναιμίας τα οποία ποικίλλουν σε ένταση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αυτά λοιπόν είναι εύκολη κόπωση, αδυναμία και τάσεις λιποθυμίας, δύσπνοια, ταχυκαρδία, όπως και σε πιο σοβαρές και χρόνιες καταστάσεις παρατηρείται γωνιακή χειλίτιδα ή γλωσσίτιδα.

Σίδηρος
Είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για διάφορες λειτουργίες του, ο σίδηρος όπως αναφέραμε είναι απαραίτητος για να διατηρηθούν τα επίπεδα αιματοκρίτη και αιμοσφαιρίνης σε φυσιολογικά επίπεδα η έλλειψη του οδηγεί στην αναιμία. Ο σίδηρος συναντάται σε 2 μορφές οι οποίες είναι οι εξής:

• Αιμικός σίδηρός ή αλλιώς δισθενής: βρίσκεται σε ζωϊκά τρόφιμα
• Μη αιμικός ή αλλιώς τρισθενής: βρίσκεται σε φυτικά τρόφιμα

Παράγοντες που συμβάλλουν στην απορρόφηση του σιδήρου
Κόκκινο κρέας, λευκό κρέας, ψάρια και θαλασσινά είναι τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Επίσης τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C όπως εσπεριδοειδή, φράουλες, πιπεριές, ντομάτα, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών κ.τ.λ συμβάλλουν στην απορρόφηση του σιδήρου. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β12, όπως τρόφιμα ζωικής προέλευσης, κρέας, συκώτι, αυγό, ψάρια, γαλακτοκομικά προϊόντα. Και τέλος τροφές πλούσιες σε φυλλικό οξύ (Β9) όπως είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια (φασόλια και φακές), ο αρακάς, συμβάλλουν στην απορρόφηση του σιδήρου.

Παράγοντες που εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου
Τροφές πλούσιες σε φυτικά οξέα όπως δημητριακά και τροφές πλούσιες σε ασβέστιο καθώς και συμπληρώματα ασβεστίου συστήνεται να καταναλώνονται μακριά από τα γεύματα καθότι δεσμεύουν το σίδηρο ή τον κάνουν μη διαθέσιμο για απορρόφηση. Επίσης τανίνες (βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα στο μαύρο τσάι) αναστέλλουν την απορρόφηση σιδήρου κατά μέσο όρο σε ποσοστό 64%, ενώ ο καφές μειώνει την απορρόφηση σιδήρου κατά 39% περίπου. Τέλος το EDTA είναι ένα συντηρητικό που υπάρχει στα τρόφιμα και μειώνει την απορρόφηση κυρίως του τρισθενούς σιδήρου κατά 50%.

Βιβλιογραφία:
«Διατροφική αξιολόγηση: Διαιτολογικό & ιατρικό ιστορικό, σωματομετρικοί κλινικοί & βιοχημικοί δείκτες»,(2006), Μανιός Γ, Εκδόσεις Πασχαλίδης, Αθήνα, Κεφάλαιο 8

Ζαμπέλας Α. (2007), «Κλινική Διατροφή & Διαιτολογιά με στοιχεία παθολογίας», Αθήνα 2007, Κεφάλαιο 18 (σελ 497)

Σπυριδούλα Γεωργαλή, Διατροφολόγος-Διαιτολόγος
www.diatrofi.gr