Η λέξη από μόνη της οδηγεί σε περίεργους συνειρμούς, αλλά η αλήθεια είναι ότι η αυτοφαγία αποτελεί ένα μηχανισμό κυτταρικής αυτοαποδόμησης και αποτελεί νέο θέμα συζήτησης στους κύκλους που ασχολούνται με την αποτοξίνωση και την απώλεια βάρους.

Στην απονομή βραβείων Νόμπελ για το 2016, ο Ιάπωνας βιολόγος, Yoshinori Ohsumi, τιμήθηκε με το Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας, λόγω των ανακαλύψεων που έκανε πάνω στην κυτταρική αυτοφαγία. Μπορεί να μην είναι ο ίδιος αυτός που ονόμασε το φαινόμενο, αλλά σίγουρα είναι αυτός που κατανόησε τις συνθήκες που πραγματοποιείται και πώς λειτουργεί. Ας δούμε, όμως, περί τίνος πρόκειται.

Τι είναι η αυτοφαγία;
Όπως φανερώνει και η λέξη, πρόκειται για την ιδιότητα των κυττάρων του οργανισμού να ανακυκλώνουν τα συστατικά τους, «τρώγοντας» ένα κομμάτι του εαυτού τους. Με αυτό τον τρόπο, τα κύτταρα ανακυκλώνουν κατεστραμμένα μόρια, ανανεώνονται και διατηρούνται λειτουργικά. Σε περίπτωση που η αυτοφαγία δεν πραγματοποιείται όπως θα έπρεπε, υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης ασθενειών όπως διαβήτη, καρκίνου κ.ο.κ., ενώ σε φυσιολογικές συνθήκες, μας επιτρέπει να «ξεφορτωνόμαστε» άχρηστα στοιχεία, να σταματάμε την καρκινική ανάπτυξη και να εμποδίζουμε μεταβολικές δυσλειτουργίες, όπως την παχυσαρκία και τον διαβήτη, αλλά και φλεγμονές. Με λίγα λόγια, η αυτοφαγία παρουσιάζεται ως το κλειδί για την επιβράδυνση της γήρανσης, για μια καλύτερη υγεία και μια αντίστοιχη σιλουέτα.

Με ποιους τρόπους πραγματοποιείται;
«Πώς, λοιπόν, μπορώ να… φάω τον εαυτό μου;» ίσως αναρωτιέστε και εδώ να σας πούμε ότι πρώτα απ’ όλα, η αυτοφαγία έρχεται ως απάντηση στο (βραχυπρόθεσμο) στρες, που σημαίνει πως όταν ο οργανισμός στρεσάρεται, δίνουμε ώθηση σε αυτόν το μικρό… «καννιβαλισμό». Υπάρχουν 3 τρόποι να προωθήσετε την κατάσταση.

Άσκηση
Σε περίπτωση που δεν το είχατε καταλάβει από τον ιδρώτα, τους πόνους της επόμενης ημέρας και το «πιάσιμο», η άσκηση δημιουργεί στρες στον οργανισμό, δημιουργώντας μικροσκοπικά «σκισίματα» στους μυς που το σώμα προσπαθεί να θεραπεύσει, ενώ ταυτόχρονα τους καθιστά πιο δυνατούς και ανθεκτικούς. Η τακτική άσκηση αποτελεί τον πιο δημοφιλή τρόπο που οι άνθρωποι βοηθούν τον οργανισμό τους να «καθαρίσει» μέσω της αυτοφαγίας, κάτι που έχει φανεί και σε πειράματα σε ποντίκια. Όσον αφορά τους ανθρώπους, το επίπεδο της άσκησης που χρειάζεται για να πυροδοτήσει την αυτοφαγία είναι δύσκολο ερώτημα προς το παρόν, αλλά λόγω του ότι τα οφέλη της άσκησης δεν περιορίζονται μόνο εκεί, καλό είναι να την εντάσσουμε στην καθημερινότητά μας και μάλιστα με ένταση.

Νηστεία
Η ειρωνία είναι ότι όσοι καταναλώνουν χυμούς με σκοπό την αποτοξίνωση, στην ουσία δρουν κατά της αυτοφαγίας, ενώ η παράλειψη γευμάτων, φαίνεται πως εν προκειμένω και πάντα σύμφωνα με τις αρχές της αυτοφαγίας, κάνει καλό, με την έννοια ότι βάζει και πάλι τον οργανισμό σε συνθήκες στρες. Σύμφωνα με έρευνες, η περιστασιακή νηστεία μπορεί να παρουσιάσει οφέλη, μειώνοντας τον κίνδυνο διαβήτη και καρδιακών παθήσεων, ίσως λόγω της αυτοφαγίας, ενώ έχει δοθεί και αρκετή έμφαση στο πόσο η αυτοφαγία προωθεί την υγεία του εγκεφάλου, αποτελώντας ένα τρόπο να μειωθεί ο κίνδυνος ασθενειών, όπως Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον.

Αξίζει, βέβαια, να τονιστεί ότι η αποχή από το φαγητό που αναφέρεται στο πλαίσιο της αυτοφαγίας είναι διακοπτόμενη, με όσους την εξασκούν να παραμένουν από 12 έως 36 ώρες χωρίς φαγητό, πίνοντας αρκετό νερό. Η συχνότητα που πραγματοποιείται κάτι τέτοιο διαφέρει, με κάποιος να το εφαρμόζουν για 18 ώρες την ημέρα, 1 ή 2 φορές την εβδομάδα, κι άλλους πιο συχνά ή πιο αραιά.

Μείωση της πρόσληψης υδατανθράκων
Υπάρχει μια ακόμη εναλλακτική πρόκλησης αυτοφαγίας, χωρίς να χρειάζεται να παραμείνει κάποιος μακριά από το φαγητό για τόσες ώρες. Ονομάζεται κέτωση και αφορά τη λήψη λίγων υδατανθράκων από τα τρόφιμα, προκειμένου ο οργανισμός να αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει τα λιπαρά για την ενέργειά του, με αποτέλεσμα την έκκριση των κετονών (κέτωση).

Η διαδικασία αυτή βοηθά στην απώλεια λίπους από τον οργανισμό, διατηρώντας το μυϊκό ιστό και υπάρχουν κάποιες έρευνες που δείχνουν ότι βοηθά στην καταπολέμηση καρκινικών όγκων, μειώνει τον κίνδυνο διαβήτη και προστατεύει από κάποιες εγκεφαλικές διαταραχές, ειδικά από την επιληψία. Όπως αναφέρουν κάποιοι ειδικοί, με την κέτωση μπορεί να οδηγηθεί κάποιος στα οφέλη της αυτοφαγίας, χωρίς να χρειαστεί να μείνει χωρίς φαγητό για ώρες.

Οι δίαιτες αυτού του είδους, βέβαια, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά (περίπου 60-70% από την ημερήσια κατανάλωση πρέπει να προέρχεται από λίπος, ενώ η πρωτεΐνη φτάνει το 20-30% και οι υδατάνθρακες ελέγχονται σε κάτω από 50 γραμμάρια την ημέρα. Σύμφωνα, όμως, με κάποιους ειδικούς παρόμοια οφέλη μπορεί να έχει και κάποιος που διατηρεί τους υδατάνθρακες κάτω από το 30% των συνολικών θερμίδων.

Υπάρχουν, βέβαια, πολλά που ακόμη βρίσκονται υπό διερεύνηση για τη διαδικασία αυτή και είναι ακόμη πολύ νωρίς για να ξέρουμε αν η αυτοφαγία μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο, να κρατήσει τη γήρανση και τα κιλά μακριά και να μας κάνει ιδιοφυΐες -ένα σημαντικό θέμα, άλλωστε, είναι να μελετηθεί στον άνθρωπο κι όχι σε ποντίκια. Μπορείτε, όμως, με σιγουριά να βάλετε την άσκηση στη ζωή σας και να μειώσετε τους υδατάνθρακες, ειδικά τους απλούς, όπως τη ζάχαρη. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας απόφασης στην πράξη, σίγουρα θα είναι θετικά.