Ένας άνεργος αναζητά δουλειά σε μια αγορά-εργασίας-ναρκοπέδιο. Τι υποχωρήσεις είναι διατεθειμένος να κάνει; Σε αυτό το ερώτημα θα μπορούσε να συνοψιστεί η πλοκή του θεατρικού «Αναζήτηση εργασίας: έργο σε τριάντα θραύσματα», το οποίο υπογράφει ο κραταιός βιομήχανος και καταξιωμένος Γάλλος δραματουργός Μισέλ Βιναβέρ.

Το έργο «Αναζήτηση εργασίας» ασκεί κριτική στη δεσπόζουσα τεχνοκρατική αντίληψη του σύγχρονου οικονομικού συστήματος και στην απαξίωση του ατόμου και των ελευθεριών του στο βωμό του κέρδους.

Δεν γράφτηκε τώρα, στην καρδιά της οικονομικής κρίσης αλλά το 1971. Δικαίως θεωρείται ανατριχιαστικά προφητικό και θα το δούμε να ανεβαίνει σε πρώτη παρουσίασή του στη χώρα μας  στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης σε σκηνοθεσία του Θανάση Σαράντου (20, 21, 22, 23 Μαϊου, στο πλαίσιο του  Φεστιβάλ Το Γαλλικό Θέατρο a la Grecque).

Ο συγγραφέας του, ο Μισέλ Βιναβέρ είναι γνωστός στην Ελλάδα, όχι για τα θεατρικά του έργα αλλά για τη λαμπρή σταδιοδρομία του στον επιχειρηματικό στίβο: ξεκίνησε κατακτώντας σημαντικά αξιώματα στον στρατό και στη συνέχεια ανακάλυψε το ταλέντο του στις επιχειρήσεις: έφτασε να γίνει ο ισχυρός άνδρας της πολυεθνικής εταιρείας Gillette αλλά ποτέ δεν λησμόνησε το πάθος του για τη συγγραφή.

Γνωρίζει πολύ καλά-όπως αποδείχτηκε- τους όρους του οικονομικού παιχνιδιού και τους αποτυπώνει και  στα θεατρικά του έργα. Στην αρχή της σταδιοδρομίας του, όταν από το χώρο του μυθιστορήματος στράφηκε στο θέατρο, οι κριτικοί τον κατέταξαν στους επηρεασμένους από τον Μπρεχτ δραματουργούς  και για κάποια χρόνια τον συνόδευε ο τίτλος του «μαρξιστή» θεατρικού συγγραφέα.

Ωστόσο σύντομα απέδειξε ότι ακολουθούσε το δικό του μονοπάτι στο πολιτικό θέατρο και  έχει δηλώσει πως οραματίζεται «ένα θέατρο ελεύθερο από τα δεσμά της τυπικής πλοκής, εκρηκτικά ανοιχτό σε κάθε δυνατότητα, πλούσιο σε αμέτρητες αντηχήσεις που να συνδυάζει το σύγχρονο ρεαλισμό χωρίς διδακτισμό…».

Ο Μισέλ Βιναβέρ αφουγκράζεται και αξιοποιεί στα θεατρικά του ως πρώτη ύλη τα μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας, είτε πρόκειται για τον πόλεμο της Κορέας, είτε για το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους. Το άστρο του στο θέατρο ξεκίνησε να λάμπει το 1955 και το μοναδικό διάστημα σιωπής, λόγω έλλειψης έμπνευσης κράτησε μόλις επτά χρόνια (1960-1967).

Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους δραματουργούς της Γαλλίας και τα έργα του ευτύχησε να τα δει να ανεβαίνουν στη σκηνή από σημαντικούς σκηνοθέτες του διαμετρήματος του Βιτέζ ή του Λασάλ. Σταδιακά άρχισε να αναλαμβάνει και ο ίδιος τη σκηνοθεσία των κειμένων του και είναι γνωστή η εμμονή του στη γλώσσα. Στις πρόβες βάζει τους ηθοποιούς να διαβάζουν δυνατά τα κείμενά τους, σαν να είναι μια μουσική παρτιτούρα, για να πετύχουν το σωστό τονισμό και ρυθμό.

«Αναζήτηση εργασίας-έργο σε τριάντα θραύσματα»: το κουαρτέτο των πρωταγωνιστών

Στο «Αναζήτηση εργασίας-έργο σε τριάντα θραύσματα» βασικός χαρακτήρας είναι ο Φαζ, πρώην διευθυντής πωλήσεων, άνεργος εδώ και τρεις μήνες, ο οποίος έχει ραντεβού με τον κυνικό διευθυντή προσωπικού μιας πολυεθνικής εταιρείας. Παράλληλα με το δικό του δράμα ξετυλίγονται  οι ιστορίες της συζύγου του, Λουίζ και της αναρχίζουσας κόρης του Ναταλί. Ο Θανάσης Σαράντος, σκηνοθετεί την παράσταση του έργου, αναλαμβάνοντας παράλληλα έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και την ομάδα των ηθοποιών συμπληρώνουν οι Μιράντα Ζησιμοπούλου, Αγγελική Καρυστινού και Βασίλης Μαργέτης.

Η μεταφράστρια του έργου, Δήμητρα Κονδυλάκη μας δίνει μια πρώτη εικόνα για την ιδιαίτερη δομή του κειμένου: «…Η χορωδιακή μορφή που υιοθετεί ο συγγραφέας με τους χαρακτήρες να διαπλέκονται παράλληλα πάνω σ’ έναν κατακερματισμένο διάλογο, υλοποιεί αριστοτεχνικά στο επίπεδο της γλώσσας την αναγωγή του ιδιωτικού στον δημόσιο χώρο.

Τα πρόσωπα είναι σαν να μην δικαιούνται εκτενή-προσωπικό χώρο, οι διαφορετικές εκφάνσεις της ζωής τους από την οικογένεια στο γραφείο είναι σαν να μην διαθέτουν καμιά αυτονομία. Τα προστατευτικά σύνορα κάθε μίας από τις σφαίρες αυτές της ζωής καταργούνται.

Η χορωδιακή μορφή, όπως τη διδάσκει ο Βιναβέρ –με άπειρους, άτεχνους τις περισσότερες φορές μιμητές στο μεταδραματικό θέατρο κατόπιν– είναι δηλωτική μιας ευρύτερης συνθήκης που αφορά τους χαρακτήρες στο σύνολό τους.

Όλοι μετέχουν (μετέχουμε) του συλλογικού δράματος της απαξίωσης της προσωπικότητας, σ’ έναν κόσμο που υποδουλώνει το άτομο στη μηχανιστική εργασία στο όνομα της μεγαλύτερης αποδοτικότητας.

Όλοι μετέχουν του συλλογικού δράματος της επισφάλειας και της έκθεσης της οικογένειας, του "μέσα", στις σαρκοβόρες συνθήκες του "έξω"…».

Κι αν είστε περίεργοι να δείτε τι ρωτάει ο υπεύθυνος προσωπικού τον Φαζ προκειμένου να σκιαγραφήσει το ψυχολογικό του προφίλ, σας χαρίζουμε ένα αποκαλυπτικό απόσπασμα: «…Σας τυχαίνει ποτέ να απεχθάνεστε τον εαυτό σας; Κάποια στιγμή που φανήκατε δειλός με ένα συνεργάτη σας; Δειλός με τη γυναίκα σας; Δειλός με την κόρη σας;

Όταν συνειδητοποιείτε ότι έχετε προδώσει εκείνο που πιστεύετε για τον εαυτό σας; Συμβαίνει σε όλους μας έτσι δεν είναι; Αυτή τη συνήθεια να τρίζετε τα δόντια σας την είχατε από παιδί; Δυσκολεύεστε να κρατήσετε την ψυχραιμία σας; Μήπως θέλετε να ανοίξω λίγο το παράθυρο;

Επιμένετε ακούραστα με τις γυναίκες ακόμα και μετά την ολοκλήρωση; Δεν έχετε αρκετή υπομονή; Δεν μπορείτε να διακρίνετε τι θέλουν; Σας απασχολεί η δική τους ευχαρίστηση; Κλείνεστε στον εαυτό σας μετά; Τι σας φτιάχνει περισσότερο στον έρωτα; Ως πού μπορεί να σας παρασύρει η ερωτική επιθυμία; Ποια είναι η πιο τολμηρή σας φαντασίωση;».   

Ταυτότητα παράστασης: «Αναζήτηση εργασίας-έργο σε τριάντα θραύσματα» του Μισέλ Βιναβέρ. Μετάφραση: Δήμητρα Κονδυλάκη. Σκηνοθεσία: Θανάσης Σαράντος.
Σκηνικό-κοστούμια: Bασιλική Σύρμα. Επιμέλεια κίνησης: Όλγα Σπυράκη. Επιμέλεια Φωτισμών: Σάββας Σουρμελίδης. Βοηθός Σκηνοθέτη: Έμη Πανουργιά. Ερμηνεύουν  (με αλφαβητική σειρά): Μιράντα Ζησιμοπούλου, Αγγελική  Καρυστινού, Βασίλης Μαργέτης, Θανάσης Σαράντος.

Πληροφορίες: «Αναζήτηση εργασίας  έργο σε τριάντα θραύσματα» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, 20, 21, 22, 23 Μαϊου, ώρα 21:00. Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων στα καταστήματα Public.

Μάνια Στάικου